Inleiding

Hoewel ethiekonderwijs binnen de faculteit SW vaste plek heeft gekregen is van een samenhangend programma nog geen sprake, en bovendien is de vraag om studenten voor te bereiden op normatieve vragen groter dan ooit, omdat van professionals meer dan voorheen transparantie op gebied van ethiek en integriteit wordt verlangd en Europese regelgeving daartoe inmiddels ook noopt. Ethiek in de basis onderzoekt de wensen en behoeften van ethiek- en integriteitsonderwijs binnen SW, inventariseert bestaande instrumenten en tools op het gebied van ethiek en integriteitsonderwijs, en presenteert een verzameling good practices die al voorbeeld kunnen dienen voor verdere ontwikkeling van ethiekonderwijs.

Achtergrond

Een rondgang langs de opleidingen jaar heeft laten zien dat ethiekonderwijs binnen FSW een belangrijke plek heeft gekregen. Studenten leren in de bachelorfase van hun opleiding ethisch verantwoorde keuzes te maken, en worden vertrouwd met belangrijke ethische dilemma’s. Toch blijkt het vaak nog een uitdaging om de juiste werkvormen in te passen in de verschillende cursussen van een opleiding. Welke plek hebben verschillende ethische onderdelen in een cursus? Hoe krijgen die onderdelen vorm? Welke werkvormen worden gehanteerd? Hoe verhouden zij zich tot de eindtermen van de cursus?

Beschrijving

Ethiek in de basis besloeg drie jaar. In jaar een zijn verkennende gesprekken gevoerd met alle onderwijsdirecteuren van de verschillende opleidingen binnen FSW, plus enkele cursus coördinatoren; in jaar twee zijn gesprekken gevoerd met cursus coördinatoren die in een of andere vorm aan ethiekonderwijs doen, waarbij wij een indeling hebben gehanteerd tussen ‘klassieke onderzoeksethiek’, ‘maatschappelijke ethiek’, en ‘professionele ethiek’. In jaar drie zijn uit deze drie domeinen good practices verzameld, en beschreven. Zij worden in het Teaching and Lecarning Collection gepresenteerd, waarbij de onderwijsonderdelen in detail worden beschreven, zodat geinteresseerden er optimaal gebruik van kunnen maken.

Doelen

Tijdens inventariserende gesprekken met opleidingsdirecteuren stonden de volgende vragen centraal:
• Wat zou een student idealiter aan het eind van de BA opleiding moeten weten (ethiek/integriteit) en in hoeverre voldoet jouw opleiding daaraan?
• Welke ontwikkelingen op dit gebied voorzie je in de komende jaren, en wat zou gewenst zijn om daarop te anticiperen?
Doel van het project was om wensen, mogelijkheden en kansen in het ethiekonderwijs te verzamelen, en om te onderzoeken hoe van elkaar geleerd zou kunnen worden.

Resultaten

Uit analyse van de gesprekken konden de volgende conclusies worden getrokken:

De opleidingen binnen de faculteit sociale wetenschappen zijn het er met elkaar over eens een student aan het eind van de BA opleiding (zelf)kritisch en reflexief moet zijn, regels rondom wetenschapsethiek dient te kennen en elementaire kennis van de codes of conduct met betrekking tot het werkveld moet bezitten.

Toch blijft ethiek blijft vaak ‘droogzwemmen’ en voelen studenten de noodzaak niet (voldoende). Soms mist men bovendien de inbreng van concrete, maatschappelijke vraagstukken, en vaak is er niet zoveel aandacht voor ‘roloverstijgende ethiek’ die gaat over zaken die de onderzoeker en professional raken, en waarover geen eenduidig standpunt bestaat. Om verder inzicht in deze vragen te krijgen zijn good practices verzameld, die op elk van de drie genoemde terreinen uitwerkingen bevatten.

Inzicht in bestaande good practices van opleidingen kan bijdragen aan het versterken van ethiekonderwijs aan de faculteit.

In dit project zijn de volgende zes good practices uitgelicht:

Referenties

J. Bos (2020) Research Ethics for Student is the Social Sciences (Springer, Chaim).